OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU NEDİR?

07/10/2024 Hit: 65

OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU NEDİR?

Otizm ya da Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), bireylerin sosyal etkileşim, iletişim ve davranışsal gelişiminde farklılıklara neden olan nörogelişimsel bir bozukluktur. Genellikle erken çocukluk döneminde belirtilerini gösteren otizm, bireylerin sosyal çevreyle etkileşim kurmalarını, iletişim becerilerini geliştirmelerini ve günlük yaşamda belirli davranış kalıplarını sürdürmelerini etkileyebilir. Otizm bir spektrum bozukluğu olduğu için, belirtiler ve etkileri kişiden kişiye büyük ölçüde farklılık gösterebilir.

Otizmin Belirtileri

Otizmin belirtileri üç temel alanda kendini gösterir: sosyal etkileşim, iletişim ve tekrarlayan davranışlar. Bu belirtiler şu şekildedir:

1. Sosyal Etkileşim Sorunları

Göz teması kurmaktan kaçınma.
Diğer çocuklarla veya yetişkinlerle oyun oynamaya ilgi göstermeme.
Empati kurmada güçlük çekme (başkalarının duygularını anlama ve yanıt verme).
Sosyal kuralları anlamada ve bunlara uygun davranmada zorluk.

2. İletişim Sorunları

Konuşmada gecikme veya hiç konuşmama (bazı çocuklar hiç dil geliştiremezler).
Tekrarlayan veya anlamsız kelime kullanımı (ekolali).
Soyut veya mecaz anlamları anlamakta zorluk.
Jest, mimik gibi sözel olmayan iletişim becerilerinde yetersizlik.

3. Tekrarlayan Davranışlar ve İlgi Alanları

Belirli hareketleri sürekli tekrar etme (el çırpma, sallanma, dönen objelere karşı aşırı ilgi).
Aynı rutinlere ve düzenli aktivitelere güçlü bağlılık.
Dar ve sınırlı ilgi alanlarına sahip olma (örneğin bir konuya aşırı odaklanma).
Çevresel değişikliklere karşı aşırı hassasiyet gösterme.

Otizmin Sebepleri

Otizmin kesin sebebi tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu olduğu düşünülmektedir. Bilim insanları otizmle ilişkili bazı genetik değişiklikler ve mutasyonları belirlemişlerdir. Bunun yanı sıra, doğum öncesi, doğum sırası veya doğum sonrası çevresel faktörlerin de otizm riskini artırabileceği düşünülmektedir.

Otizm Teşhisi

Otizm genellikle 2-3 yaşları arasında belirginleşir, ancak bazı belirtiler daha erken fark edilebilir. Erken teşhis, otizmle başa çıkma ve gelişimi destekleme açısından kritik öneme sahiptir. Teşhis genellikle şunlar aracılığıyla konur:

Gelişimsel Tarama: Bebek ve çocuk gelişimindeki gecikmelerin belirlenmesi için yapılan taramalar.
Kapsamlı Değerlendirme: Çocuk psikologları, çocuk nörologları, gelişimsel pediatristler ve konuşma terapistleri gibi uzmanların katıldığı değerlendirmeler.

Tedavi ve Destek

Otizm için tek bir tedavi bulunmamakla birlikte, bireylerin ihtiyaçlarına göre kişiselleştirilmiş eğitim ve terapiler otizm belirtilerini yönetmede ve bireylerin bağımsızlık kazanmalarında etkili olabilir. Otizmde kullanılan bazı yaygın tedavi ve destek yöntemleri şunlardır:

Davranışsal Terapiler (ABA Terapisi): Olumlu davranışların artırılması ve olumsuz davranışların azaltılması hedeflenir.
Dil ve Konuşma Terapisi: İletişim becerilerinin geliştirilmesi için çalışılır.
Ergoterapi ve Fizyoterapi: Günlük yaşam becerilerinin kazandırılması ve motor gelişimin desteklenmesi.
Sosyal Beceri Eğitimi: Bireylerin sosyal kuralları anlamaları ve sosyal etkileşimde bulunmaları sağlanır.
Özel Eğitim Programları: Otizmli bireylerin bilişsel gelişimini destekleyen bireyselleştirilmiş eğitim programları uygulanır.

Otizmde Erken Müdahalenin Önemi

Erken teşhis ve müdahale, otizmli bireylerin yaşam kalitesini artırmada büyük rol oynar. Yoğun ve erken müdahale programları, çocukların sosyal, iletişimsel ve bilişsel becerilerini geliştirerek daha bağımsız ve topluma entegre bir yaşam sürmelerini sağlar.

Otizm, bireyden bireye farklı şekillerde kendini gösteren karmaşık bir spektrum bozukluğudur. Her bireyin ihtiyaçları ve güçlü yanları farklı olduğundan, tedavi ve destek süreçleri de kişiye özel olarak planlanmalıdır. Otizmle ilgili farkındalığın artması, bireylerin topluma katılımını ve gelişimsel potansiyellerini en üst düzeye çıkarmayı amaçlayan etkili destek yöntemlerinin yaygınlaşmasını sağlar.